Şekerpare Kayısı Fidanı

–Hem sofralık hem kurutmalık özellikleri olan yerli çeşitlerimiz arasında yer alır.
–Ağaçları yayvan ve kuvvetli gelişir.
–Meyveleri 25-30 gr. Ağırlığında meyvede sap çukuru tarafı düz, karın çizgisi belirgin, meyve kabuğu sarı, turuncu olup belirgin kırmızı yanak yapar.
–Meyve eti sarımtırak turuncu, sulu, tatlıdır ve aromalıdır.
–Yarma bir çeşit olup çekirdek orta iri ve uzun Akdeniz Bölgesinde Haziran ayının 2. haftası olgunlaşır.
–Ülkemizin birinde değişik kayısı çeşitlerine Şekerpare ismi verilmekle birlikte Iğdır Şekerparesi en tanınmış olanıdır.
–Iğdır ve çevresinde sofralık ve kurutmalık olarak yetiştirilmektedir.
–Ağaç şekli yayvan olup kuvvetli büyür. Ağaçları yüksek verimlidir.

KAYISI FİDANI BAHÇE YERİNİN SEÇİMİ

İlkbaharın geç donlarından etkilendiği için ova ve Çukur yerlerden ziyade yamaç ve sırtlar tercih edilmelidir.

Irmak kenarlarından, soğuk havaların toplandığı veya sislerin oturduğu çukur yerlerden kaçınılmalıdır. Ayrıca bol ışık ve güneş istediğinden güney yamaçlar tercih edilmelidir. Meyilli arazide soğuk hava alt taraflara çöktüğünden dikilen kayısı fidanı dondan fazla zarar görür.Fakat yukarılara çıkıldıkça ağaçların dondan zarar görmesi kısmen önlenmiş olur. Kayısı fidanı meyilli arazinin tesviye eğrileri üzerinde meydana getirilen teras ve çizgiler üzerine dikilirler. Meyilli arazide bu suretle meydana getirilen şekiller hem taban suyunun muhafazasına yardım ettiği gibi. yukarıdan aşağıya inen yağmur sularının akıp gitmesini ve toprak erezyonunu önlemektedir .

KAYISI FİDANI DİKİMİ

Kışı şiddetli geçen iklim ,bölgelerinde fidanların ilkbaharda dikilmesi daha uygun olur. Bu tarih şiddetli soğuk ve donlardan sonra gelen günlere rastlar ilkbaharın başlangıcı sayılan bu tarih donların çözüldüğü ve cemrelerin sona erdiği ve havaların yumuşamaya başladığı günlerdir.
Fidan dikim tarihi iklim bölgelerine göre değiştiğinden bir tarih tespit etmek mümkün değildir. Esas itibariyle fidan dikim mevsimi Sonbaharda ağaçlar yapraklarını döktükten itibaren başlayarak tomurcuklar patlayıncaya kadar devam eder.

Kayısı fidanı dikilecek çukurlar Sonbaharda yağışlardan önce açılmalı ve havalanması sağlanmalıdır. Çukurlar 60 cm. genişliğinde 60 cm. derinliğinde olmalıdır Dikilecek fidanların çukurları açılırken. üstten çıkan toprak bir tarafa, alttan çıkan başka bir tarafa yığılarak iyice karıştırılırlar böylece üstten çıkan toprak dikilen fidan çukurunun tabanına ve alttan çıkan da çukurun üst kısmına konur. Çukurun orta kısmına da topraktan malç yapılarak fidan bunun üzerine oturtulur.

Fidan çukurlarını en az 2 -3 ay öncesinden açmak faydalıdır. Fidan çukurunu açarken taş ayrık vs. gibi yabancı maddeler tamamen ayıklanır. Eğer çukurun dip kısmı kireçli,taşlı,çakıllı ve molozlu ise burada çukur açmaktan vazgeçmelidir. Çünkü ağacın kök kısmı ileri ki yıllar bu gibi kısımlara rastlayınca kurumasına sebep olur.

Kayısı fidanı dikilirken kök boğazı ve aşı yerinin toprak seviyesinden muhakkak surette 3 -4 parmak yukarıda kalmasına dikkat edilmelidir .Kayısı fidanı dikildikten sonra çukurun etrafına bir çanak yapılır. Kayısı fidanı dikilirken kök boğazı ve aşı noktalarının toprak seviyesinden aşağı düşmemesine dikkat edilir. Aksi takdirde derin dikimden dolayı boğaz kısmında arızi (yalancı) kökler meydana geleceğinden dışındaki esas kökler havasızlıktan çürümeye başlayacağından çok geçmeden fidanın kurumasına sebep olur .Kayısı fidanı dikildiğinde hereğe bağlanmalı ve önce herek sonra fidan dikilmeli ve fidan hereğe ters sekiz şeklinde ve oynak bağlanmalıdır. Dikim işi sona erince derhal bir can suyu verilmelidir. Dikimde her fidan için 10 kg. yanmış yıllanmış çiftlik gübresi ile 400 gr. Amonyum Sülfat. 200 gr. Potasyum Sulfat, 200 gr. Super Fosfat verilmelidir.

KAYISI FİDANLARINA VERiLECEK MESAFELER

Kayısı bahçesi tesisi maksadıyla dikilecek fidanlara verilecek aralık ve mesafeler iklim ve arazinin durumuna ve toprağın karakterine göre değişir Genel olarak sulanabilen ve derin olan topraklar için verilecek mesafeler susuz veya kıraçlara nazaran daha geniştir .

Memleketimiz de kapama şeklinde tesis edilecek kayısı bahçeleri için fidanlar arasındaki aralık ve mesafeler kare şekli için genellikle 10 x 10 m.. kıraçlar için 8 x 8 m. dikdörtgen şekli için 8 x 10 m. uygun sayılmaktadır .

KAYISI FİDANI BAKIMI

Kayısı bahçeleri herhangi bir şekilde kurulduktan sonra bakım işleri gelmektedir. Randımanlı ve kaliteli bir mahsul alabilmek için ağaçların zamanında budanması, kuru dalların ayıklanması, toprağın layıkiyle işlenmesi, sulanması, gübrelenmesi, hastalık ve zararlılarla mücadelesi gerekmektedir.

KAYISI FİDANI BUDAMASI

Ağaçlarda taç şekli maksadıyla yapılan budamalar esnasında ana ve tali dallar üzerinde uzanmış olan obur dallar ile aynı istikamette birbirine çok yakın uzanmış olan sürgünler kesilir. Bu suretle yapılan azaltma neticesinde ağaçtaki fazla yük kalkmış olacağından büyüme teşvik edilmiş ve iyi bir bahçe kurulmuş olur.

Eğer ağaç zayıf büyüyorsa meyve tutma durumu azalır .Bu taktirde ağaçtaki lüzumsuz tacın şeklini bozan dallar tamamen yok edilir. Genellikle çok ince ve uzun dalcıklar daima uzun budanır. Aksi taktirde ertesi yıl meyveleri çok küçük ve yeni sürgünler ise zayıf kalır. Bunlar kış donlarında da çok zarar görürler Kış ve ilkbahar donlarından zarar görmüş olan ağaçlar umumiyetle sene içerisinde hiç bir zaman budanmazlar. Kayısı ağaçları verim yıllarında meyve tomurcukları bir senelik genç sürgünler üzerinde teşekkül ederler. Kayısı mahsulünün kolay toplanabilmesi için alçak boy tatbik edilir.

Kayısı fidanları yalnızca dikildikleri yıllarda taç teşkili maksadıyla şekil budaması yapılırsa da diğer verim yılları da kat’iyen budanmazlar. Ancak don ve hastalıkların tesiriyle kurumuş olanlar kesilerek yok edilir.

KAYISI FİDANI BAHÇE TOPRAĞININ İŞLENMESİNDE GÜDÜLEN AMAÇLAR

Bahçe toprakları genellikle aşağıda sıralanan amaçlarla işlenir.

1 –Ağaçların su ve gıdalarına ortak olan yabani otların yok edilmesi.

2 –Çeşitli gübrelerin toprağa karışmasını sağlamak.

3 –Toprağın verimliliğini sağlayan küçük canlı varlıkların çalışmasını sağlamak.

4 –Köklerin solunumlarını ve topraktaki besin maddelerinin çözümlenmesini ve toprağın havalanmasını temin etmek.

5 –Yağmur sularının toprak tarafından kolaylıkla emilmesini sağlamak ve kurak bölgelerde yağmur sularının akıp gitmesini önlemek.

6 –Kış aylarında toprağa inen haşerelerin bıraktığı koza ve kurt şekillerini yok etmek için yapılır.

Kayısı fidanları Sonbaharda toprak tavında iken iklim bölgelerine göre Ekim -Kasım ayları içerisinde 15 -20 cm. derinliğinde pullukla işlenir. Veya bel ile bellenir. Böylece Sonbaharda toprağı işlenmiş olan kayısı bahçeleri kışın yağan yağmur ve kar sularını daha iyi bir şekilde tuttuğundan ağaçlarda da sıhhatli ve meyveleri daha bol ve kaliteli olur .Kayısı fidanını ilkbaharda 10 -15 ve yaz aylarında ise 8 -1 0 cm. den fazla derin olmamak suretiyle yağmur ve sulamalardan sonra işlemek çok faydalıdır.Bu mevsimlerde toprak disk -karro, kültivatör .kazayağı veya rotavatör denilen çapa makinalarından biriyle ,her seferinde bir öncesine nazaran çaprazlama olarak sıralar arası işlenir .

Kayısı fidanlarını her defasında belli bir seviyede işlemek gerekir .Zira ağaçların kökleri toprak işlemesine tabi olarak belli bir derinlikte gelişirler .Bu itibarla toprağı bazen yüzeyden bazende çok derinden işlemek çok zararlıdır . Hele yazın çok şiddetli sıcak geçen aylarda lüzumsuz yere toprağın işlenmesi nemin kaybolmasına sebep olur .

Sonbaharda kayısı bahçesi pullukla işlenirken toprağın havalandırılması için bol yağmur ve sulamalardan sonra 2 -3 gün geçmiş olması gerekir .Sonra ilkbaharda toprağı işlenmiş olan bahçeler yağmurlardan daha çok faydalanırlar .

KAYISI BAHÇELERİNİN SULANMASI

Kayısı fidanları genel olarak sudan hoşlanmaz. Ancak meyvelerin irileştiği ve olgunlaştığı yaz devresinde sulanması gerekmektedir .Umumiyetle ,kayısı ağaçları meyilli arazinin eteklerine dikilir .Su tutan ve derin topraklara dikilmiş olan kayısı ağaçları zamk çıkarmakta ve çok miktarda çiçek ve meyve dökümü yapmaktadır.

Kışı şiddetli geçen bölgelerde kayısı ağaçlarının sulanmasını iyi bir şekilde ayarlamak gerekir. Genelikle kayısı ağaçlarının sulanmasına Mayıs ayından itibaren başlanarak ağaç 22 Ağustos tarihine kadar her 20 günde bir tekrarlanması ve 26 Eylül’e kadar devam ettirilmesi gerekir .Bu tarihten sonra bilhassa taban araziye dikilmiş olan kayısı ağaçlarının sulanması neticesi meydana gelen genç sürgünler henüz odunlaşmadığından kışa girdiğinden soğuk ve dona mukavemet edemeyecek yanacaktır.Yani sıcak ve yağmursuz geçen bölgelerde her 20 -25 günde bir defa olmak üzere 4 -5 defa sulanır. Ayrıca kayısı mahsulleri ,hasat edilmeden 10 gün evvel sulanması gerekmektedir .

Ayrıca verilen suyun miktarı ve zamanları toprağın çeşidine iklim ve arazi durumuna göre değişir. Kökleri derinde olmayan ağaçlara daha sık su verilir. Killi ve süzek olmayan topraktan daha seyrek su verildiği halde kumlu ve süzek olanlara az fakat daha sık su verilir.Sulama suyunun bilhassa yazın şiddetli sıcaklarının devam ettiği günlerde gövdeye su değmemesi lazımdır.Bu sebepten suyun gövdeye temas etmemesi için Çevresine topraktan bir yalak yapılır. Esasen yaşlanmış ağaçlarda gövde üzerine değerek verilen suyun hiçbir faydası yoktur .Çünkü ağacın öz suyunu temin eden kılcal kökler tacın gölgelediği yuvarlağın toprak üzerinde bıraktığı çizgi üzerinde bulunmaktadır .Bu sebeple gerek su gerekse gübre ,bu kısım üzerine verilir. Umumiyetle meyve bahçeleri 4 şekilde sulanır.

1 –Sızdırma usulu

2 –Tava usulu

3 –Çanak usulu

4 –Yağmurlama usulu

SIZDIRMA USULU İLE SULAMA

Kılcal köklerin layıkiyle faydalanması için meyve bahçesinde dikili olan ağaçların sıraları arasında 25 -30 cm. derinliğinde özel pullukla açılan harklardan salma suyu geçirmek suretiyle sulanır .

TAVA USULU İLE SULAMA

Eğer toprak ağır killi vasıfta ise meyve bahçeleri tava usulüyle sulanır .Bu metot daha düz olan arazide geçirgen olmayan topraklarda tavsiye edilir .Burada esas her ağaç bir tava içerisine alınacaktır .Bu şekilde hazırlanan tavalara bırakılan su toprağın yapısına ve karakterine göre belli bir zaman içerisinde ve belli bir derinliğe kadar nüfus etmesini sağlamaktır .

ÇANAK USULU SULAMA

Meyve bahçelerindeki ağaçları çanak usulüyle sulamak için sulama suyunun kök boğazlarına değmemesi maksadıyla iki çanak yapılır. Bunlardan içtekine hava yatağı denilmektedir. Dıştaki yatağın içerisine en yakın harktan su bırakılır. Bazı üreticiler sulama suyunun gövdeye değmemesi için kök boğaz kısmına toprak yığılırsa doğru değildir. Çünkü kök boğazının etrafındaki toprak ısının tesiriyle bu kısmı çürüttüğünden ağacın kurumasına sebep olur .Ağacın kök boğazı etrafına yapılan çanağın ,genişliği taç kısmının büyüklüğüne ve toprak üzerinde bıraktığı gölgenin büyüklüğüne göre değişir .

YAĞMURLAMA USULÜYLE SULAMA

Yağmurlama tesisleri sabit ve seyyar olmak üzere iki türlüdür .Her iki usul için de basınçlı suya ihtiyaç vardır .

KAYISI FİDANLARININ GÜBRELENMESİ

Bir canlı varlık olarak kayısı ağaçları yaşadıkları müddetçe büyümesi, çiçek açması, yapraklanması, sürgün vermesi ve meyve bağlaması için belli ölçüde besin maddelerine ihtiyaç göstermektedirler .Ağaçlar topraktan aldıkları besin maddeleri çok çeşitli olup, her türlü toprakta yeteri kadar bulunmazlar. yahutta zamanla nispetleri azalır. veya büsbütün yok olurlar. İşte bu suretle eksilen besin maddeleri toprağa iade edilmeyecek olursa ağaçlar zayıf kalacaklarından çeşitli aksaklıklar meydana gelir.

Gübreleme ameliyesinde en iyi ve ekonomik sonucu alabilmek için aşağıdaki hususların çok iyi bilinmesi gerekmektedir .

1 –Hangi cins gübre kullanılmalıdır .

2 –Gübrenin şekli nasıl olmalıdır.

3 –Gübre toprağın neresine verilmelidir.

4 –Gübreler ne zaman verilmelidir.

5 –Gübreler nasıl verilmelidir.

6 –Ne miktar gübre kullanılmalıdır.

1 -Hangi Cins Gübre Kullanılmalıdır

Kullanılacak gübrenin cinsini tayin etmek için toprak analizlerinin yapılması Iazımdır .Ayrıca, bitkinin türü ile iklim de göz önünde bulundurulmalıdır. Kireçli topraklar için suda erir fosfor asidini havi gübreler (bulgur) şeklinde gübreler ile asit karakterindeki azotlu gübreler tercih edilmelidir .
Mikroorganizma faaliyeti düşük olan, özellikle asitli topraklar için nitrat şeklindeki azotlu gübreler uygundur .

2 -Gübrenin Şekli Nasıl Olmalıdır
Gübreler , gaz, Sıvı ve katı şekilde bulunurlar. Katı haldeki azotlu. fosforlu ve potasyumlu gübrelerin toprak ve bitki şartlarına uyacak nispetlerde suda eritilmelerinden sıvı gübreler elde edilir. Sıvı gübreler özel aletlerle toprağa verilir.

3 -Gübreler Toprağın Neresine Verilmelidir
Gübrelerle verilen besin maddelerinden bitkilerin azami derecede faydalanmaları için kök sistemi çevresinde uzun müddet elverişli halde kalabilmektedir. Bu sebepledir ki gübreler ,kılcal köklerin bulunduğu kısma tatbik edilir.
Fosfor asidini havi gübreler toprağın 15 -20 cm. derinine gömmek Iazımdır. Aksi takdirde 3 -4 cm. derinliğinde veya sathında verilecek olursa yağmur ve sulama sularıyla kökün bulunduğu derinliğe inemeyeceğinden bitkiler bundan faydalanamazlar.
Nitrat şeklinde azotlu gübreler çabuk eridiğinden hafif şeklindeki yağışlarla daha elverişli derinliğe inerler. Onun için bu cins gübreleri toprak üzerine serptikten sonra çapa ile hafif şekilde karıştırmak yeterli olmaktadır . Bu gübreler fosforlu gübrelerde olduğu gibi derine verilecek olursa bu defa kök bölgesinden daha derinlere gideceğinden bitkilerin yararlanmaları çok azalır.

4 -Gübreler Ne Zaman Verilmelidir

Toprağın tabii verimlilik durumunun değişik olması çeşitli bitkilerin gelişme devreleri boyunca besin maddelerinden değişik zamanlar içerisinde ve çeşitli miktarlarda faydalanmaları toprakların bazı besin maddelerine belirli bir zaman içerisinde bitkilerin yararlanamayacakları şekilde dönüştürüldükleri iklim faktörlerinden bilhassa yağışın miktarı ve dağılışı itibariyle tatbik edilen gübrelerin yıkanması üz:erine tesiri, gibi faktörler iyi bilindiği takdirde en uygun gübre verme zamanının tayin etmek kolaylaşır .

5 -Ne Miktar Gübre Kullanılmalı

Kayısı bahçeleri için her üç yılda ,bir dönüm başına 3 ton çiftlik gübresi verilmesi en uygun şekildir . Suni gübrelerden her yıl ağaç başına her ağacın yaşı için 100 gr .hesabı ile(Ör : 1 0 yaşındaki ağaca 1 kg.) verilmesi faydalıdır .Fosforlu ve potaslı gübreler Sonbaharda ağacın gövdeden itibaren 1 -1 ,5 m. dışına açılacak bir ark içerisine bant şeklinde verilmesi Azotlu gübrelerin de ilkbaharda Mart başında 2/3 ünü Mayıs başında 1/3 ünü olmak üzere serpme şeklinde verilmesi gerekir.